Миллий терма жамоамиз бош мураббийи Вадим Абрамов бугунги кунда футболимизнинг энг машҳур шахсларидан бири эканлигига шак-шубҳа йўқ. Аммо унинг болалик онлари қандай ўтганлиги, футболга кириб келиши ҳатто футболчилик фаолияти ҳақида кўпчилигимиз етарлича маълумотга эга эмасмиз. Бугунги кунда миллий ва олимпия терма жамоаларимизга устозлик қилаётган мураббий газетамизнинг бугунги меҳмони бўлди.

— Вадим Карленович, биз сизни "Трактор”, "Локомотив”, олимпия ва миллий терма жамоамиз бош мураббийлари сифатида яхши биламиз. Футболчилик фаолиятингиз ҳақида эса кўп ҳам маълумотга эга эмасмиз...

— Боку шаҳрида таваллуд топганман. Озарбайжоннинг деярли барча терма жамоаларида тўп сурганман. Бир сафар Украинанинг Симферопель шаҳрида "Умид” кубоги бўлиб ўтди. Ўша турнирни кузатган мураббийлардан бири (ўша мураббийнинг фамилияси Заяев) менга Украинада қолиш таклифи билан чиқди. Маълум вақт Заяев қўл остида ўйнадим. Сўнг 1981-1982 йилларда ҳарбий хизматни ўташ учун Афғонистонга йўл олдим. Футболсиз икки йил умрим ўтди. Семириб кетгандим. Ҳарбий хизматдан сўнг яна Украинага қайтдим ва нима билан шуғиллансам экан деб бош қотирдим. Барибир футбол ўзига жалб этаверди. Ортиқча вазнни йўқотиш учун кўп тер тўкишга тўғри келди. Шунда Валицкий деган мураббий Ўзбекистонга чақирди. Сўнг бу ерда "Наримонов” деган жамоага ўтдим. Кейин Доценко мени Жиззахнинг "Сўғдиёна” жамоасига таклиф этди. "Соҳибкор” ва Олмалиқнинг "Металлург” жамоаларида бир мавсумдан тўп тепдим.

— Мураббийлик фаолиятингиз қандай бошланган?

— 1989 йили "Пахтакор” жамоасида Доценко бош мураббий бўлиб ишлади. Ўшанда мен жамоанинг вице-президенти эдим (кулади). Раҳбарнинг ойлик маоши мени қониқтирмагач клуб маъмури лавозимига ўтиб ишладим. У пайтда клуб маъмури бўлиб ишлаш ҳозиргисидан анчайин қизиқарлироқ эди. 1991 йилдан Фарғонанинг "Нефтчи” жамоасида селекционер мураббий лавозимида иш бошладим. Юрий Саркисян билан уч йил бирга ишладик. Ўша пайтрларда футбол билан баробар равишда тадбиркорлик билан ҳам шуғилланиб турардим. Кейин тўлик бизнессга ўтиб кетдим. Маълум вақтдан кейин тушуниб етдимки, менинг ишим бизнес эмас футболда экан. Яна миллионлар ўйинига қайтдим ва Тошкентда "Нбу-Осиё” жамоасини ташкил қилдим. Жамоани биринчи лигага олиб чиқдим. Ўшанда клуб раҳбарияти менга "бизга олий лига керак эмас” деб айтди. Бу гапни эшитишим биланоқ клубдан кетишга қарор қилдим. Чунки биринчи лигада фаолият олиб бориш менга қизиқ эмасди. Маълум вақт ишсиз юрдим. Орадан кўт ўтмай, "Трактор” жамоасига ёрдам беришимни сўрашди. Клубни олий лигада олиб қолиб, рақобатбардош жамоа сифатида шакллантиришим керак эди. Бу сафар мураббийликка жиддий киришдим. Шунингдек, тўнғич ўғлим Карленни (минг афсуски, Карлен Абрамов икки йил муқаддам автоҳалокат оқибатида бу ёруғ оламни тарк этган) етук футболчи этиб тарбиялашга қаттиқ бел боғлагандим...

— Қандай савиядаги футболчи бўлгансиз?

— Ўзимни ўзим мақтай олмайман. Баъзилар Вадим Абрамовнинг футболчилик даври тўп ташиш билан ўтган деб қўйишади. Футболчилигим ҳақида Доменко, Валицкий ҳамда Аверьянов каби мураббийлардан сўраганингиз маъқул. Валицкий мени Ўзбекистонга таклиф қилди. Доценко қўл остида кўп ўйнаганман. Аверьяновга ҳаракатларим ёқиб, у мени ўзи билан Россиянинг "Океан” жамоасига олиб кетмоқчи бўлган.

— "Нефтчи”га ўтишингиз Юрий Саркисян билан боғлиқ бўлганми?

— Йўқ. 1990 йиллари "Пахтакор” мамлакатнинг биринчи рақамли жамоаси эди. Клуб тизимининг ҳар бир бўғинида етук мутахассислар фаолият юритишган. Бу ходимларга бошқа жамоалардан доимо чорловлар бўлиб келган. "Нефтчи”га ўтиб, бу клуб учун кўп фойда келтирдим деб бемалол айта оламан. Фарғона жамоасига қўшган ҳиссам ҳақида Юрий Вазгеновичдан сўрасангиз айтиб беради.

— Футболчилик пайтингизда қандай совринларни қўлга киритгансиз?

— Озарбайжоннинг турли хил терма жамоаларида етакчи эдим. Кўпинча майдонга сардорлик боғичи остида жамоадошларимни бошлаб тушардим. Аммо аниқ бир совринларни қўлга киритмаганман. Бир сафар Собиқ Иттифоқ ўсмирлар терма жамоасига таклиф этишган. Афсуски жароҳатим туфайли Собиқ Иттифоқ терма жамоасида ўйнай олмаганман. Совринлар юта олмаганим учун ҳам футболчиликни барвақт тугатдим шекилли (кулади).

— Футболга меҳрингиз неча ёшдан уйғонган?

— Болалигимдан. Чунки ўшанда футболдан ташқари ҳаётда бошқа спорт турлари борлигини билмасдим.

— Ота-онангиз қандай касб эгалари бўлишган?

— Бизнинг оила ишчилардан ташкил топган эдим. Отам меҳнат дафтарчасида атиги битта иш жойи борлиги учун бир умр фахрланиб юрган. Онам эса тикувчилик фабрикасида фаолият юритган. Отам яхши футбол ўйнаган. У пайтда заводлараро ва цехлараро мусобақалар бўлиб турарди. Отам мени ҳам ўз жамоасига қўшиб оларди.

— Вадим Абрамов футбол оламига кириб келмаганида айни пайтда қайси касб эгаси сифатида фаолият олиб бораётган бўларди?

— Яхши касблар кўп... Балки яхши ҳайдовчи бўлардим.

— Ҳаётда таваккалчимисиз?

— Ҳа, кўп ҳолларда таваккал қилиб тураман.

— Терма жамоамизни қабул қилиб олганингиздан сўнг бир неча ўртоқлик учрашувларида мағлубиятлар қайд этилди. Бу Қатарда ўтган Осиё чемпионати олдидан рақибларни чалғитиш учун атайин қилинганмиди?

— Йўқ, нималар деяпсиз?! Мен терма жамоа бошқарувини қўлга олганимдан сўнг жамоада рақобатни кучайтирмоқчи бўлдим. Терманинг асосий таркиб ўйинчиларининг маҳоратини яхши билганим учун аксарият йиғинларга уларни жалб этмадим. Шу боисдан ҳам ўртамиёна бўлган ўйинчиларни синчковлик билан текшириб олдим. Ўша пайтларда мағлубиятлар бўлиб турди. Бу нормал ҳолат. Шуни аниқ айта оламанки, айнан ўша пайтдаги изланишларимиз ҳозирги кундаги муваффақиятли иштирокимизнинг бош омили. Ўзингиз ўйланг, терма жамоамиз масъулиятли учрашувга уч кун қолганида йиғилмоқда. Уч кун ичида қандай қилиб жамоани шакллантириб бўлади?

— Осиё чемпионатидаги Қатарга қарши кечган очилиш учрашуви ҳаётингиздаги энг муҳим ўйинмиди?

— Албатта. Айнан шу ўйин нафақат мураббий сифатидаги балки ҳаётдаги ўрнимни ҳам буткул ўзгартириб юборди. Шунинг учун ҳам ҳаётимни айнан ушбу баҳсга тикиб қўйгандим. Тақдир менга ижобий натижани раво кўрди. Ўйиндан сўнг барча шогирдларимга алоҳида миннатдорчилик билдиргандим.

— Осиё чемпионатидаги муваффақиятли иштирокдан сўнг атрофингиздагиларнинг сизга бўлган муносабати ўзгардими?

— Мен ўзимни қачон ва қандай бошқаришни жуда яхши биламан. Худди шунингдек, атрофимдагиларнинг муносабати қай пайтда қандай бўлишини ҳам. Осиё чемпионатидан кейин ўз позициямда туриб ишлашда давом этдим. Шу боисдан ҳам ёнимдагиларнинг муносабатига эътибор қаратганим йўқ.

— Мусобақадан кейин бир неча ўйинчиларимиз хориж клубларига йўл олишди. Ҳамма футболчилар олдингизга келиб, алоҳида ташаккур изҳор этишдими?

— Қандай миннатдорчилик? Бизда бошқача келишув бор эди. Турнир олдидан футболчиларга "айтганимни қилсанглар футболчилик фаолиятингизда кескин ўзгаришлар юз бериши аниқ” дедим. Улар менга ишонишди ва қачонки яхши таклифлар олишгач, гапларим тўғри эканликларини тушуниб етишди. Лекин мен ҳеч кимдан миннатдорчилик кутиб юрганим йўқ. Айримлар ёнимга келишиб, оқ йўл сўраб, раҳмат айтишди.

— Мураббий психолог бўлиши керакми?

— Ҳа, бу хусусият яхши мураббийнинг сифат белгиларидан бири.

— Сиз тактик жиҳатдан кучлимисиз ёки психологик томонданми?

— Руҳий томондан бир ёки икки футболчида кескин ўзгариш қила олишингиз мумкин. Аммо бутун жамоанинг руҳий ҳолатига таъсир кўрсатиш қийин. Январь ойи ўзбек футболи учун энг оғир пайт. Қишда бизда ҳамма дам олаётган бўлади. Бирортаси эътибор бердими, терма жамоамиз айнан январь ойида Қатарда жисмоний томондан ҳеч кимдан ортда қолмаганига? Ёки бўлмасам, термадаги футболчиларнинг ўйинидаги ижобий ўзгаришлар ўз-ўзимдан келиб қолмагандир? Термада мендан олдин ишлаган мураббийлар ҳам айнан шу футболчиларни ўйнатишган. Мен осмондан футболчи олиб тушмадим. Ўша-ўша йигитларга ишонч билдиряпман. Бироқ уларнинг ўйинига қандайдир ўзгариш олиб кира олдим. Майдондаги фикрлаш қобилиятини ўзгартирдим.

— Осиё чемпионатидан сўнг хориждан сизга ҳам таклифлар бўлдими?

— Ҳа, хорижликлар менга муносиб баҳо беришиб, таклифлар билан чиқишди. Аммо негадир биздаги мураббийлардан "Абрамов ким?” деб сўрасангиз ҳалигача масхарабоз деб жавоб беришяпти.

— Терма жамоамизнинг ўйин услуби "Барселона” клубиники билан деярли бир хил. Нега айнан "Барселона”?

— Очиғини айтсам, мен бундан ўн беш йил аввал айнан шундай услубда ўйнай бошлагандим. "Нбу-Осиё” жамоасида мураббий бўлганимда Тимур Айзатулов, Павел Соломин, Олим Новкаров, Марсел Идиатуллини каби футболчилар қўл остимда айнан шу услубда тўп тепишган. Кейинчалик "Трактор” жамоасини ҳам айнан қисқа-қисқа пасли тизимда шакллантирдим. Ҳозирги кунда деярли ҳамма "Барселона” ишқибозига айланиб бораётгани учун ҳам мени каталонияликлар услубини ўзлаштирган деб гапиришмоқда. Аслида эса ундай эмас. Дарвоқе, "Барселона” секин-аста учта ҳимоячи билан ўйнаш тизимига ўтмоқда. Мен эса бутун умр мудофада уч футболчи хизматидан фойдаланиб келганман.

— Терма жамоамизнинг бугунги кундаги юраги деб қайси футболчини айтган бўлардингиз?

— Ҳеч кимни! Биз бир жамоамиз. Мен термани қабул қилиб олганимдан сўнг футболчилар ўртасидаги дўстлик алоқаларини кучайтиришга ҳам қаттиқ киришдим. "Куч – бирликда” деб бежизга айтишмаган. Ўйлайманки, футболчиларимизнинг аҳиллиги шу тарзда мустаҳкамланаверса, тез орада янада қудратлироқ ва кучлироқ бўламиз.

— Терма жамоамиз ҳозирги таркиби билан жаҳон чемпионатига бериладиган йўлланмани қўлга кирита оладими ёки қандайдир ўзгартириш керакми?

— Албатта, мен ҳозирги таркибга тўлиқ ишонаман. Агар жаҳон чемпионатига чиқа олмасак, бошқалар кучли эканлиги учун мундиалга йўлланма олишган эмас, балки биз ўз имконият даражамизда ўйнай олмаган бўламиз. Айб ўзимизда бўлади. Ўйлайманки, жаҳон чемпионатига бемалол чиқа оламиз.

— Ўқув-йиғин машғулотлари ҳамда кучли терма жамоалар билан ўртоқлик учрашувлари ташкил этишда муаммолар бўлиб турибдими?

— Йўқ, ҳеч қандай камчилик йўқ. Бу борада ЎФФ раҳбарияти ёрдамни аямаяпти.

— Осиёнинг етакчи термалари билан ўртоқлик учрашуви ташкил қилиш ҳозирги кунда осонроқми?

— Ҳа, айниқса араб давлатларининг ўзлари бизга таклиф билан чиқишяпти. Агар шу тарзда ишлашда давом этсак, тез орада араб термалари бизга пул тўлаб кейин ўйнайдиган бўлишади.

— Бугунги кунда терма жамоамизнинг қайси чизиғида рақобат камроқ?

— Терма жамоа футболчиларини ойлаб кўрмайдиган пайтларим бўлади. Йиғинларга чақирганимизда уларинг баъзилари жароҳати билан ташриф буюришади. Ҳамманинг ҳам ҳолати бир хилда бўлмайди. Ўшанга қараб, айрим чизиқларимиз биз кутган ўйинни намойиш қилмаслиги мумкин.

— Сиз ўз билимингизни ошириш учун қандай изланишлар олиб борасиз?

— Мураббий ҳар доим ўқиб ўрганиши ва изланиши даркор. Мураббийлик китобларим, қўллармаларим бор. Ҳозирги замонавий техникалар ёрдамида ўзим учун фойдали нарсаларни ўрганаман. Бундан беш йил аввалга Вадим Абрамов билан ҳозиргисини ўртасида ер билан осмончалик фарқ бор. Сўнгги йилларда билимим ошди, мураббий сифатида кескин ўсишга эришдим деб бемалол айта оламан.